Μοναχικότητα vs Μοναξιά

Κατάσταση ή αίσθηση; Κλειδί η οπτική και η επαφή
Η μοναχικότητα μπορεί να είναι γόνιμη κατάσταση επαφής με τον εαυτό. Η μοναξιά είναι υποκειμενική αίσθηση έλλειψης σύνδεσης. Πώς τα ξεχωρίζουμε και πώς τα μετασχηματίζουμε;

Μοναχικότητα: η γόνιμη απόσταση
Η μοναχικότητα είναι μια κατάσταση στην οποία κυριαρχεί η ανάγκη επαφής με τον εαυτό.

Μέσα από αυτήν μπορώ να:
• ανακαλύψω προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες,
• αναθεωρήσω και ταυτόχρονα να ξανασυνδεθώ,
• εξελιχθώ και να αποφασίσω ποιος δρόμος είναι καταλληλότερος τώρα για εμένα:
με ποιους θέλω να συμπορεύομαι, τι εργασία θέλω, πώς θέλω να λειτουργώ, τι μου κάνει καλό και τι όχι.
 

Συχνά μοιάζει με μια σκόπιμη απόσταση από συνήθειες και ανθρώπους,ώστε να πάρω φόρα για το επόμενο.

Η παγίδα: να μετατραπεί σε απόσυρση και προσκόλληση στον εαυτό.
Οι άνθρωποι και τα συστήματα εξελίσσονται μέσα από τις σχέσεις· χρειαζόμαστε και καλή σχέση με εμάς, και σύνδεση με τους άλλους.

Μοναξιά: η αίσθηση της έλλειψης
Η μοναξιά είναι αίσθηση.
Τη νιώθω όταν πιστεύω ότι κανείς δεν είναι εκεί για εμένα, όταν δεν έχω στήριξη ή κάποια σχέση για να μοιραστώ.
 

Είναι συχνά μια στρεβλή οπτική της πραγματικότητας· όχι επειδή «είναι στο μυαλό μου», αλλά επειδή η ερμηνεία μου μεγεθύνει το αίσθημα απομόνωσης (βλ. Bowlby για αποχωρισμό & ασφάλεια δεσμού, Baumeister & Leary για την ανάγκη του ανήκειν).

✤ Κλειδί: είναι επιλογή οπτικής που μπορεί να εκπαιδευτεί.
Αν θέλω, μπορώ να καλλιεργήσω φίλους και σχέσεις — το ερώτημα είναι: τι με μπλοκάρει;

Τι με μπλοκάρει; (Συστημική ματιά)
• Ποια είναι η οπτική μου για τον εαυτό και τις σχέσεις;
• Τι φοβάμαι; Απόρριψη; Έκθεση; Εγγύτητα;
• Πώς το οικογενειακό μου σύστημα επηρέασε τον τρόπο που σχετίζομαι;
• Μοιάζει ο σημερινός μου τρόπος σύνδεσης με παλιό μοτίβο;

Και οι δύο εμπειρίες είναι ανθρώπινες
Οι περισσότεροι — αν όχι όλοι — έχουμε βιώσει και τα δύο.

• Η μοναξιά είναι τρομακτική, αλλά παραμένει αίσθηση.
• Η μοναχικότητα μπορεί να είναι δυσφορική ή ανακουφιστική, αλλά είναι κατάσταση.

Και αίσθηση και κατάσταση αλλάζουν όταν παύουν να μας υπηρετούν — με επίγνωση και επιλογή.

Από τη μοναξιά βλέπω τα τραύματά μου και επιλέγω να τα δουλέψω.
Από τη μοναχικότητα βλέπω τον εαυτό μου και προχωρώ σε συνειδητές επιλογές.

Πρακτικά βήματα μετασχηματισμού
1. Ονομάζω σωστά: “Τώρα νιώθω μοναξιά” / “Τώρα επιλέγω μοναχικότητα”.
2. Ρυθμίζω τη δοσολογία: αν αποσύρομαι πολύ, προσθέτω μικρές πράξεις σύνδεσης (π.χ. έναν καφέ με φίλο).
3. Μικρά πειράματα επαφής: ομάδα, χόμπι, εθελοντισμός — χαμηλού ρίσκου χώροι σύνδεσης.
4. Εσωτερικός διάλογος χωρίς όρους: “Αυτό που νιώθω είναι ΟΚ· τι χρειάζομαι τώρα;”
5. Θεραπευτικός αναστοχασμός: αν επαναλαμβάνονται παλιά μοτίβα, τα δουλεύω (συστημική, δεσμού, CBT).

Ερωτήματα για στοχασμό
• Εσύ σε ποια φάση βρίσκεσαι; Νιώθεις ασφαλής και καλά εκεί;
• Όταν λες «δεν έχω», τι ακριβώς ζητάς και πώς το ζητάς;
• Ποιο μικρό βήμα σύνδεσης μπορείς να κάνεις αυτή την εβδομάδα;
• Ποιο μικρό βήμα φροντίδας στη μοναχικότητα θα σε τρέφει, όχι θα σε κλείνει;

♦ Γράφει η Αγγελική Παππά
Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Winnicott, D.W. (1958). The Capacity to be Alone.
Bowlby, J. (1988). A Secure Base. Basic Books.
Baumeister, R., & Leary, M. (1995). The need to belong. Psychological Bulletin.
Rogers, C. (1961). On Becoming a Person. Houghton Mifflin.