Απώλεια μιας σχέσης

Όταν η απόσταση γίνεται μέρος της εξέλιξης
Η απώλεια μιας σχέσης — ή ακόμα και η απόσταση μέσα σε αυτή — δεν είναι απλώς πόνος. Είναι μια διαδικασία βαθιά ανθρώπινη, που ξυπνά μνήμες, φόβους και πρωταρχικά συναισθήματα. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει και ένα βήμα ωρίμανσης, αν τη δούμε μέσα από μια συστημική, εξελικτική ματιά.
 

Η απώλεια ως ανθρώπινη εμπειρία
Απώλεια. Απομάκρυνση. Απόσταση.
Τρεις λέξεις που δύσκολα “φοριούνται” άνετα.
Μπροστά στην απώλεια ενός ανθρώπου ή μιας σχέσης, ενεργοποιούνται παλιές εμπειρίες, πρωταρχικά ένστικτα και βαθιά συναισθήματα: μοναξιά, εγκατάλειψη, φόβος, πανικός.

Ακούγονται δύσκολα· και βιώνονται ακόμα δυσκολότερα. Κι όμως, αποτελούν φυσιολογικές ψυχικές αντιδράσεις μπροστά σε κάτι που χάνεται — ή απλώς κινδυνεύει να χαθεί.
 

Η ερμηνεία δίνει το βάρος
Πέρα από το “φυσιολογικό” της απώλειας, υπάρχει και ο τρόπος που τη νοηματοδοτούμε. Όπως έδειξε και ο John Bowlby στη θεωρία του δεσμού, ο τρόπος που βιώνουμε τον αποχωρισμό συνδέεται με τις πρώτες μας εμπειρίες ασφάλειας και φροντίδας. Αυτό σημαίνει πως δεν πονάμε όλοι με τον ίδιο τρόπο, ούτε για τους ίδιους λόγους.

Οι απώλειες που συναντούμε στην ενήλικη ζωή ξυπνούν μνήμες πρωταρχικών απωλειών: την απουσία, τη σιωπή, το συναίσθημα πως κάτι που μας έδινε σταθερότητα “γλιστρά”. Έτσι, ο τρόπος που “βλέπουμε” την απώλεια καθορίζει και την έντασή της.
 

Όταν οι σχέσεις ολοκληρώνουν τον κύκλο τους
Πολλές σχέσεις τελειώνουν επειδή ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους. Άλλες περνούν φάσεις αποστασιοποίησης, που συχνά είναι αναγκαίες για να αναπνεύσουν. Οι σχέσεις, όπως και οι άνθρωποι, έχουν ρυθμούς εξέλιξης.

Από τη συστημική σκοπιά, κάθε σχέση είναι μια οντότητα από μόνη της — ένα μικρό σύστημα. Όταν αλλάζει ένα μέλος, αλλάζει ολόκληρη η δυναμική. Έτσι, η απομάκρυνση δεν είναι πάντα “τέλος” — κάποιες φορές είναι διάλειμμα αναδιοργάνωσης.
 

Η απώλεια ως μέρος της εξέλιξης
Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε τον ρόλο μας στις πρωταρχικές σχέσεις (γονείς, αδέλφια, φροντιστές), τόσο πιο συνειδητά μπορούμε να διαχειριστούμε τις απώλειες της ενήλικης ζωής.

Η θλίψη και ο πόνος θα υπάρξουν — είναι μέρος του αποχωρισμού. Όμως δεν χρειάζεται να παγιδευτούμε μέσα τους. Μπορούμε να δούμε την απώλεια ως μέρος της εξελικτικής μας πορείας, ως ένα βήμα που μας καλεί να ωριμάσουμε συναισθηματικά και να αποδεχτούμε τη ροή.
 

Ερωτήματα για στοχασμό
- Ποιος είναι ο ρόλος σου στις σχέσεις σου με την πατρική σου οικογένεια;
- Πώς βίωνες τις συγκρούσεις και τις απώλειες όταν ήσουν παιδί;
- Ο τρόπος που αντιμετωπίζεις σήμερα μια απώλεια ή μια σύγκρουση θυμίζει αυτόν που είχες τότε;

Η αυτοπαρατήρηση δεν έχει στόχο την ενοχή, αλλά τη συνειδητοποίηση. Γιατί μόνο όταν κατανοήσουμε από πού ερχόμαστε, μπορούμε να επιλέξουμε προς τα πού θα πάμε.

♦ Γράφει η Αγγελική Παππά
Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Basic Books.
Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Harvard University Press.
Haley, J. (1987). Problem-Solving Therapy. Jossey-Bass.
Nichols, M., & Davis, S. (2020). Family Therapy: Concepts and Methods. Pearson.