Κεφάλαιο: Απόρριψη

Όταν η αμφιβολία για την αξία μας μιλά πιο δυνατά από τα “όχι” των άλλων
Η απόρριψη πονά. Όμως ο βαθύτερος πόνος δεν βρίσκεται στο “όχι” που δεχόμαστε, αλλά στη φωνή μέσα μας που αμφιβάλλει για το αν αξίζουμε. Αν μάθουμε να ακούμε αυτή τη φωνή με κατανόηση, η απόρριψη μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για εσωτερική επανατοποθέτηση και αυτογνωσία.

Η εμπειρία της απόρριψης
Αν ήσουν πραγματικά σίγουρος για το πόσο αρκετός είσαι, θα σε άγγιζε τόσο η αρνητική κριτική ή η άρνηση των άλλων να δεχτούν όσα προσφέρεις;

Γιατί σου είναι τόσο σημαντικό να γίνεσαι αποδεκτός από όλους όσους σε περιβάλλουν; Και όταν εσύ απομακρύνεσαι από κάποιον, σημαίνει απαραίτητα πως εκείνος είναι “κακός” ή “δεν αξίζει”;

Αυτά τα ερωτήματα αγγίζουν το πυρήνα της ανθρώπινης ανάγκης: την ανάγκη για αποδοχή. Από τη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο, μαθαίνουμε πως η αποδοχή μάς εξασφαλίζει ασφάλεια, φροντίδα, αγάπη. Γι’ αυτό και η απόρριψη δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό γεγονός, αλλά ένα υπαρξιακό βίωμα που αγγίζει τις πιο πρώιμες μας εγγραφές.
 

Η εσωτερική ερμηνεία
Η Carl Rogers μιλούσε για την άνευ όρων αποδοχή ως θεμέλιο ψυχικής υγείας. Όμως, λίγοι από εμάς τη βιώσαμε έτσι στην παιδική ηλικία. Συχνά η αξία μας συνδέθηκε με την αποδοχή των άλλων — με το “αν είμαι καλό παιδί”, “αν δεν θυμώνω”, “αν ικανοποιώ προσδοκίες”.

Έτσι, όταν στην ενήλικη ζωή βιώνουμε απόρριψη, ξυπνά όχι μόνο ο πόνος του παρόντος, αλλά και εκείνος του παιδιού μέσα μας που κάποτε δεν ένιωσε αρκετό. Η απόρριψη γίνεται τότε καθρέφτης των πρώτων μας σχέσεων — του τρόπου που οι γονείς μας αντέδρασαν στα “όχι” μας, στα λάθη μας, στη διαφορετικότητά μας.
 

Απόρριψη ή διαφορετικότητα;
Μήπως η απόρριψη θα μπορούσε να αναπλαισιωθεί; Αν, αντί να την ταυτίζουμε με απαξίωση ή εγκατάλειψη, τη βλέπαμε ως διαφορά επιλογών;

Ίσως δεν πρόκειται για “απάρνηση”, αλλά για την παραδοχή ότι “κάποιοι άνθρωποι με κάνουν να νιώθω καλά και αυτό είναι μια προσωπική εκτίμηση, ενώ κάποιοι άλλοι με δυσκολεύουν”.

Από τη συστημική οπτική, κάθε σχέση είναι ένας κύκλος αλληλεπίδρασης. Η “απόρριψη” ενός προσώπου από κάποιον άλλο δεν σημαίνει απαραίτητα έλλειψη αξίας· συχνά σημαίνει απλώς ασυμφωνία ρόλων, αναγκών ή ρυθμών.
 

Η πρώτη ανάμνηση
Γύρνα λίγο πίσω στο χρόνο τώρα... Πότε ήταν η πρώτη φορά που θυμάσαι να ένιωσες έτσι; Από ποιον γονέα;

Μήπως η αίσθηση αυτή δεν είναι εξ ολοκλήρου δική σου, αλλά αντανάκλαση του τρόπου που σχετίζονταν οι γονείς σου μεταξύ τους; Συχνά κουβαλάμε, ασυνείδητα, το μοτίβο αλληλεπίδρασης που επικρατούσε ανάμεσά τους — την ψυχρότητα, την κριτική, ή την απόσταση που εκείνοι είχαν ο ένας προς τον άλλον.
 

Από την απόρριψη στην αυτοαποδοχή
Η θεραπεία δεν έγκειται στο να μη βιώνουμε ποτέ απόρριψη, αλλά στο να μπορούμε να λέμε μέσα μας: “Αξίζω ακόμα κι αν δεν με επιλέγουν.”

Η αυτοαποδοχή είναι η βάση κάθε υγιούς σχέσης. Μόνο τότε μπορούμε να επιτρέψουμε στους άλλους να είναι διαφορετικοί, χωρίς να το εκλαμβάνουμε ως απειλή ή εγκατάλειψη.
 

♦ Γράφει η Αγγελική Παππά
Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Basic Books.
Rogers, C. (1961). On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy. Houghton Mifflin.
Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Harvard University Press.
Nichols, M., & Davis, S. (2020). Family Therapy: Concepts and Methods. Pearson.